7. Αρχή Περιστερώνα

Pigeonhole Principle

Αρχή Περιστερώνα (Pigeonhole Principle)

Περισσότερα περιστέρια από τρύπες → Κάποια τρύπα έχει δύο περιστέρια!

Η Αρχή Περιστερώνα είναι μία από τις πιο απλές και ταυτόχρονα πιο ισχυρές ιδέες στα μαθηματικά! Η βασική της μορφή λέει:

🐦 Αν βάλεις \(n+1\) περιστέρια σε \(n\) τρύπες,
τότε τουλάχιστον μία τρύπα θα έχει 2+ περιστέρια!

Φαίνεται αυτονόητο, αλλά οι εφαρμογές της είναι εντυπωσιακές! Η γενικευμένη μορφή λέει:

Αν βάλεις \(kn + 1\) περιστέρια σε \(n\) τρύπες, τότε τουλάχιστον μία τρύπα θα έχει \(k+1\) ή περισσότερα περιστέρια!

🔑 Πότε να τη διαλέξεις:

  • Όταν λέει "τουλάχιστον" ή "υπάρχουν"
  • Όταν έχεις περισσότερα αντικείμενα από κατηγορίες
  • Όταν ψάχνεις για εγγύηση ύπαρξης
  • Σε προβλήματα μέτρησης και συνδυαστικής

Πώς σκέφτεσαι (βήμα-βήμα):

  1. Εντόπισε τα "περιστέρια": Τι είναι τα αντικείμενα;
  2. Εντόπισε τις "τρύπες": Ποιες είναι οι κατηγορίες;
  3. Μέτρησε: Πόσα περιστέρια; Πόσες τρύπες;
  4. Εφάρμοσε την αρχή: Αν περιστέρια > τρύπες, τότε κάποια τρύπα έχει 2+!
  5. Συμπέρασμα: Αυτό σου δίνει την εγγύηση ύπαρξης!

📘 Πρόβλημα Βασικού Επιπέδου

Σε μια αίθουσα με 13 άτομα, αποδείξτε ότι τουλάχιστον 2 άτομα γεννήθηκαν τον ίδιο μήνα.

Hint: Ποια είναι τα "περιστέρια" και ποιες οι "τρύπες";

Περιστέρια: Τα 13 άτομα

Τρύπες: Οι 12 μήνες του χρόνου

Κλειδί: 13 > 12, άρα κάποια "τρύπα" (μήνας) έχει 2+ "περιστέρια" (άτομα)!

Απόδειξη με Αρχή Περιστερώνα:

Βήμα 1 - Εντοπισμός περιστεριών και τρυπών:

  • Περιστέρια: Τα 13 άτομα
  • Τρύπες: Οι 12 μήνες (Ιανουάριος, Φεβρουάριος, ..., Δεκέμβριος)

Βήμα 2 - Εφαρμογή της Αρχής:

Έχουμε \(n + 1 = 13\) περιστέρια και \(n = 12\) τρύπες.

Από την Αρχή Περιστερώνα: αφού \(13 > 12\), τουλάχιστον μία "τρύπα" (μήνας) πρέπει να έχει τουλάχιστον 2 "περιστέρια" (άτομα)!

Συμπέρασμα: Τουλάχιστον 2 άτομα γεννήθηκαν τον ίδιο μήνα. ✓

🔑 Κλειδί: Η Αρχή Περιστερώνα μας έδωσε την εγγύηση ύπαρξης!

📙 Πρόβλημα Ενδιάμεσου Επιπέδου

Διαλέγουμε 5 σημεία μέσα σε ένα ισόπλευρο τρίγωνο με πλευρά 1.

Αποδείξτε ότι τουλάχιστον δύο από αυτά τα σημεία απέχουν το πολύ \(\frac{1}{2}\).

Hint: Πώς μπορείς να χωρίσεις το τρίγωνο σε "τρύπες";

Σκέψου: αν το χωρίσεις σε 4 μικρότερα ισόπλευρα τρίγωνα με πλευρά \(\frac{1}{2}\), τι συμβαίνει;

Κλειδί: 5 σημεία, 4 τρίγωνα → Κάποιο τρίγωνο έχει 2+ σημεία!

Απόδειξη:

Βήμα 1 - Δημιουργία "τρυπών":

Χωρίζουμε το ισόπλευρο τρίγωνο με πλευρά 1 σε 4 μικρότερα ισόπλευρα τρίγωνα με πλευρά \(\frac{1}{2}\).

(Συνδέουμε τα μέσα των πλευρών)

Βήμα 2 - Εντοπισμός περιστεριών και τρυπών:

  • Περιστέρια: Τα 5 σημεία
  • Τρύπες: Τα 4 μικρά τρίγωνα

Βήμα 3 - Εφαρμογή Αρχής Περιστερώνα:

Αφού \(5 > 4\), τουλάχιστον ένα μικρό τρίγωνο περιέχει τουλάχιστον 2 σημεία.

Βήμα 4 - Απόσταση:

Σε ένα ισόπλευρο τρίγωνο με πλευρά \(\frac{1}{2}\), η μέγιστη απόσταση μεταξύ δύο σημείων είναι \(\frac{1}{2}\) (η πλευρά).

Άρα τα δύο σημεία που βρίσκονται στο ίδιο μικρό τρίγωνο απέχουν το πολύ \(\frac{1}{2}\)! ✓

🔑 Κλειδί: Χωρίσαμε το χώρο σε "τρύπες" για να εφαρμόσουμε την Αρχή!

📕 Πρόβλημα Προχωρημένου Επιπέδου

Διαλέγουμε 101 αριθμούς από το σύνολο \(\{1, 2, 3, \ldots, 200\}\).

Αποδείξτε ότι υπάρχουν δύο αριθμοί τέτοιοι ώστε ο ένας να διαιρεί τον άλλον.

Hint: Κάθε αριθμό \(n\) μπορείς να γράψεις ως \(n = 2^k \cdot m\) όπου \(m\) είναι περιττός!

Σκέψου: πόσοι περιττοί αριθμοί υπάρχουν στο \(\{1, 2, \ldots, 200\}\);

Κλειδί: Οι περιττοί είναι οι "τρύπες"!

Απόδειξη:

Βήμα 1 - Παραγοντοποίηση:

Κάθε αριθμό \(n\) μπορούμε να γράψουμε ως:

\[n = 2^k \cdot m\]

όπου \(k \geq 0\) και \(m\) είναι περιττός.

Βήμα 2 - Πλήθος περιττών:

Στο σύνολο \(\{1, 2, 3, \ldots, 200\}\), οι περιττοί είναι: \(1, 3, 5, \ldots, 199\).

Πλήθος: \(\frac{200}{2} = 100\) περιττοί.

Βήμα 3 - Εντοπισμός περιστεριών και τρυπών:

  • Περιστέρια: Οι 101 αριθμοί που διαλέγουμε
  • Τρύπες: Οι 100 περιττοί αριθμοί (η τιμή του \(m\))

Βήμα 4 - Εφαρμογή Αρχής Περιστερώνα:

Αφού \(101 > 100\), υπάρχουν τουλάχιστον δύο αριθμοί \(n_1, n_2\) με τον ίδιο περιττό παράγοντα \(m\)!

Έστω:

\[n_1 = 2^{k_1} \cdot m, \quad n_2 = 2^{k_2} \cdot m\]

Βήμα 5 - Συμπέρασμα:

Αν \(k_1 < k_2\), τότε \(n_1 = 2^{k_1} \cdot m\) διαιρεί το \(n_2 = 2^{k_2} \cdot m\)!

(Γιατί \(n_2 = 2^{k_2 - k_1} \cdot n_1\))

Άρα υπάρχουν δύο αριθμοί όπου ο ένας διαιρεί τον άλλον! ✓

🔑 Κλειδί: Η έξυπνη επιλογή "τρυπών" (οι περιττοί) μας έδωσε τη λύση!

⚠️ Συχνά Λάθη:

  • Δεν εντοπίζεις τις σωστές "τρύπες": Μερικές φορές η κατηγοριοποίηση δεν είναι προφανής!
  • Λάθος μέτρημα: Προσοχή στο πλήθος - μην ξεχάσεις το +1!
  • Ξεχνάς το "τουλάχιστον": Η αρχή δίνει εγγύηση ελάχιστου, όχι ακριβούς αριθμού!

🧠 Μικρό Quiz

Ερώτηση: Πόσα άτομα χρειάζονται για να είμαστε σίγουροι ότι 3 έχουν γενέθλια τον ίδιο μήνα;

← Επιστροφή στον Χάρτη Στρατηγικών