12. Μαθηματική Επαγωγή

Mathematical Induction

12. Μαθηματική Επαγωγή (Mathematical Induction)

Η σκάλα του άπειρου: Ένα βήμα τη φορά!

Η Μαθηματική Επαγωγή είναι μία από τις πιο ισχυρές και κομψές μεθόδους απόδειξης. Σου επιτρέπει να αποδείξεις ότι κάτι ισχύει για άπειρα πολλές περιπτώσεις — με μόνο δύο βήματα!

Η ιδέα είναι σαν σκάλα: αν μπορείς να ανεβείς στο πρώτο σκαλοπάτι, και αν από κάθε σκαλοπάτι μπορείς να ανεβείς στο επόμενο, τότε μπορείς να ανεβείς όσο ψηλά θέλεις!

🪜 Η Αρχή της Μαθηματικής Επαγωγής:

Για να αποδείξεις ότι μια πρόταση P(n) ισχύει για κάθε φυσικό n ≥ n₀:

  1. Βάση Επαγωγής: Δείξε ότι P(n₀) ισχύει
  2. Επαγωγική Υπόθεση: Υπόθεσε ότι P(k) ισχύει για κάποιο k ≥ n₀
  3. Επαγωγικό Βήμα: Χρησιμοποιώντας την υπόθεση, δείξε ότι P(k+1) ισχύει
  4. Συμπέρασμα: Από την αρχή επαγωγής, P(n) ισχύει για κάθε n ≥ n₀

Πότε να τη διαλέξεις:

Πώς σκέφτεσαι (βήμα-βήμα):

  1. Κατανόησε την πρόταση P(n): Τι ακριβώς πρέπει να ισχύει;
  2. Βάση (n=n₀): Έλεγξε την πρόταση για την αρχική τιμή
  3. Υπόθεση (n=k): "Έστω ότι P(k) ισχύει"
  4. Βήμα (n=k+1): Χρησιμοποίησε P(k) για να δείξεις P(k+1)
  5. Ολοκλήρωση: Άρα P(n) ισχύει για κάθε n!

📘 Πρόβλημα Βασικού Επιπέδου

Να αποδείξετε με επαγωγή ότι για κάθε φυσικό n ≥ 1:

\[1 + 2 + 3 + \cdots + n = \frac{n(n+1)}{2}\]

Hint: Ακολούθησε τα 3 βήματα!

Βάση: Δοκίμασε για n=1

Υπόθεση: Υπόθεσε ότι ισχύει για n=k

Βήμα: Δείξε για n=k+1:
1+2+...+k+(k+1) = ?
Χρησιμοποίησε την υπόθεση!

Απόδειξη με Επαγωγή:

Πρόταση P(n): \(1 + 2 + \cdots + n = \frac{n(n+1)}{2}\)

Βήμα 1 - Βάση Επαγωγής (n=1):

Αριστερά: 1
Δεξιά: \(\frac{1(1+1)}{2} = \frac{2}{2} = 1\)

Αριστερά = Δεξιά ✓
Άρα P(1) ισχύει.

Βήμα 2 - Επαγωγική Υπόθεση:

Υποθέτουμε ότι η P(k) ισχύει για κάποιο k ≥ 1:
\[1 + 2 + \cdots + k = \frac{k(k+1)}{2}\]

Βήμα 3 - Επαγωγικό Βήμα (n=k+1):

Θέλουμε να δείξουμε:
\[1 + 2 + \cdots + k + (k+1) = \frac{(k+1)(k+2)}{2}\]

Αριστερό μέλος:
\(1 + 2 + \cdots + k + (k+1)\)
= \(\left[\frac{k(k+1)}{2}\right] + (k+1)\) (χρησιμοποιήσαμε την υπόθεση!)
= \(\frac{k(k+1)}{2} + \frac{2(k+1)}{2}\)
= \(\frac{k(k+1) + 2(k+1)}{2}\)
= \(\frac{(k+1)(k+2)}{2}\) ✓

Συμπέρασμα:
Από την αρχή της μαθηματικής επαγωγής, η πρόταση P(n) ισχύει για κάθε n ≥ 1. ✓

🔑 Κλειδί: Χρησιμοποιήσαμε την επαγωγική υπόθεση για να δείξουμε το επόμενο βήμα!

📙 Πρόβλημα Ενδιάμεσου Επιπέδου

Να αποδείξετε ότι για κάθε φυσικό n ≥ 1:

\[1^2 + 2^2 + 3^2 + \cdots + n^2 = \frac{n(n+1)(2n+1)}{6}\]

Hint: Ίδια μέθοδος - 3 βήματα!

Βάση: n=1 → 1² = 1·2·3/6 = 1 ✓

Υπόθεση: Ισχύει για k

Βήμα: Πρόσθεσε (k+1)² και απλοποίησε!

Απόδειξη:

Βάση (n=1):
1² = 1
\(\frac{1·2·3}{6} = 1\) ✓

Επαγωγική Υπόθεση:
\[1^2 + 2^2 + \cdots + k^2 = \frac{k(k+1)(2k+1)}{6}\]

Επαγωγικό Βήμα (n=k+1):

Θέλουμε:
\[1^2 + 2^2 + \cdots + k^2 + (k+1)^2 = \frac{(k+1)(k+2)(2k+3)}{6}\]

Αριστερό μέλος:
\(\frac{k(k+1)(2k+1)}{6} + (k+1)^2\)

Κοινός παρονομαστής:
\(= \frac{k(k+1)(2k+1) + 6(k+1)^2}{6}\)
\(= \frac{(k+1)[k(2k+1) + 6(k+1)]}{6}\)
\(= \frac{(k+1)[2k^2 + k + 6k + 6]}{6}\)
\(= \frac{(k+1)[2k^2 + 7k + 6]}{6}\)
\(= \frac{(k+1)(k+2)(2k+3)}{6}\) ✓

(Παραγοντοποίηση: 2k²+7k+6 = (k+2)(2k+3))

Συμπέρασμα: Ισχύει για κάθε n ≥ 1. ✓

🔑 Κλειδί: Η επαγωγή λειτουργεί και για πιο περίπλοκους τύπους!

📕 Πρόβλημα Προχωρημένου Επιπέδου

Να αποδείξετε ότι για κάθε φυσικό n ≥ 1:

\[3^n > 2^n + n^2\]

Hint: Ανισότητα - πρόσεχε στο επαγωγικό βήμα!

Βάση: n=1 → 3 > 2+1 → 3>3? ΟΧΙ! Δοκίμασε n=2

Βήμα: Από 3^k > 2^k + k², δείξε 3^(k+1) > 2^(k+1) + (k+1)²

Τεχνική: 3^(k+1) = 3·3^k > 3(2^k + k²)

Απόδειξη:

Βάση: Ελέγχουμε για n=1:
3¹ = 3, αλλά 2¹ + 1² = 3
3 > 3? ΟΧΙ! ✗

Για n=2:
3² = 9, και 2² + 2² = 8
9 > 8 ✓

Άρα η βάση είναι n₀ = 2.

Επαγωγική Υπόθεση:
\[3^k > 2^k + k^2\] για κάποιο k ≥ 2

Επαγωγικό Βήμα (n=k+1):

Θέλουμε: \(3^{k+1} > 2^{k+1} + (k+1)^2\)

Αριστερό μέλος:
\(3^{k+1} = 3 \cdot 3^k\)
\(> 3(2^k + k^2)\) (επαγωγική υπόθεση)
\(= 3 \cdot 2^k + 3k^2\)

Αρκεί να δείξουμε:
\(3 \cdot 2^k + 3k^2 > 2 \cdot 2^k + (k+1)^2\)
\(2^k + 3k^2 > (k+1)^2\)
\(2^k + 3k^2 > k^2 + 2k + 1\)
\(2^k + 2k^2 > 2k + 1\)

Για k ≥ 2:
• 2^k ≥ 4
• 2k² ≥ 8
• Άθροισμα ≥ 12

Ενώ 2k + 1 ≤ 5 για k=2.

Άρα ισχύει! ✓

Συμπέρασμα: \(3^n > 2^n + n^2\) για κάθε n ≥ 2. ✓

🔑 Κλειδί: Στις ανισότητες, πολλαπλασιάζουμε την υπόθεση και απλοποιούμε!

⚠️ Συχνά Λάθη:

  • Ξεχνάς τη βάση: Πρέπει ΠΑΝΤΑ να ελέγξεις την αρχική περίπτωση!
  • Δεν χρησιμοποιείς την υπόθεση: Στο επαγωγικό βήμα ΠΡΕΠΕΙ να χρησιμοποιήσεις P(k)
  • Υποθέτεις το ζητούμενο: Μην υποθέσεις P(k+1) - αυτό θέλεις να αποδείξεις!
  • Λάθος βάση: Μερικές φορές η πρόταση ισχύει από n₀ > 1
  • Ατελής απόδειξη: Πρέπει να ολοκληρώσεις και τα 3 βήματα!

🧠 Μικρό Quiz

Ερώτηση: Ποια είναι τα 3 βασικά βήματα της Μαθηματικής Επαγωγής;

🎉 Συγχαρητήρια! 🎉

Ολοκλήρωσες και τις 12 στρατηγικές!

Τώρα έχεις έναν πλήρη χάρτη για την επίλυση μαθηματικών προβλημάτων!

Μην ξεχνάς: Η τέχνη δεν είναι να τις ξέρεις όλες,
αλλά να ξέρεις ποια να διαλέξεις πότε!

← Επιστροφή στον Χάρτη Στρατηγικών